Als volwassen mens weet je toch hoe je je leven moet leiden? Maar wat als dat even niet zo blijkt te zijn? Mijn leraar gebruikte de term ‘volwassenenschaamte’ voor het gevoel wat dan op kan komen. Hij doelde op de schaamte die op komt, als je je helemaal niet goed voelt over je leven, terwijl je vindt dat je je wel goed zou moeten voelen.
Verborgen volwassenschaamte
Met de vraag ‘Hoe gaat het?’, wordt in onze postmoderne cultuur vaak bedoeld ‘hoe voel je je over je leven?’. Meestal is het antwoord ‘goed’. Het woord wordt vaak uitgesproken met een intonatie van geruststelling. Vaak lijkt het antwoord vooral bedoeld te zijn als een soort geruststelling dat er niets ernstigs aan de hand is. In de trant van: ‘Ik red me wel en ben niet geinteresseerd in je bemoeienis’; ‘laat me maar met rust en vertel wat er te zeggen valt’.
Afsluiten en wegmoffelen
En met dit gedrag verhullen we de schaamte dat het niet lukt. Maar erger nog, we sluiten ons af voor onze twijfels en gaan zwijgen over wat er zich werkelijk in ons afspeelt. Omdat de gedachte dat er ‘met mij iets mis is’ ondragelijk is, gaan mensen hun gevoelens van onvrede steeds verder weg te stoppen. En hard werken, meer vertier zoeken en wat meer drinken of jezelf verdoven achter de TV helpt daarbij. En daarmee raken we de toegang tot ons leven kwijt.
De opmaak van mijn buitenkant
Dat is een manier van leven waarin mensen hun kwestbaarheid verbergen, niet alleen voor de ander maar ook voor jezelf. Ik ken de houding van ‘Ik vind dat het me goed moet gaan en daarom straal ik uit dat het me goed gaat.’ En zo kan ik ook voor de spiegel staan om te kijken of mijn uiterlijk voldoet aan deze maatstaf.
Je bent toch opgevoed?
We zijn toch opgevoed tot volwassene opdat van ons verwacht mag worden dat we het leven op bevredigende wijze kunnen inrichten? Dit zit er zo diep in, dat we geloven dat er iets mis moet zijn gegaan, als de praktijk anders uitwijst. We moeten ons vandaag goed voelen, zo niet, dan zit er iets grondig fout. En soms willen we onze ouders daarbij ook niet teleurstellen. Zij hebben meestal erg hun best gedaan en veel, soms te veel, gegeven.
De omstandigheden maken het allemaal begrijpelijk
Er kan een moment komen dat we moeten erkennen dat het allemaal niet zo is als we willen. Maar dan kan ‘mopperen’ en ‘de moeilijkheden bespreken’ de uitlaatklep en oplossing lijken. Waarom voel je je niet goed. Ja natuurlijk omdat …… en er zijn altijd zaken te vinden. Het werk, de relatie enz enz. En de uitwisseling daar over is een soort symptoombestrijding zonder dat werkelijk naar binnen gegaan wordt.
De wijsheidstradities melden iets anders
In de westerse cultuur, waarin het verantwoordelijke individu in de maakbaarheid van het leven leeft, is het logisch dat we denken dat wij ‘het verkeerd gedaan’ hebben als het leven niet biedt wat we er van verwacht hadden. Maar waarom bestaan er dan vele tradities van duizenden jaren die bezig zijn met de vraag hoe we als mens gelukkig kunnen worden? Of kan de psycholoog dat wel even vervangen?
Je intuïtie verwijst naar je potentie en je mogelijkheden
Volwassenschaamte kan ook de voedingsbodem zijn, om te constateren dat je je schaamt omdat je nog niet bent, wie je zou kunnen worden. Wow, je bent niet onverschillig geworden voor je mogelijkheden! Je schaamte is dan niet alleen een gevoel waarvan je kleiner wordt, maar een intuitie die je iets te zeggen heeft. Je schaamte is productief en vertelt je dat je leven je meer te bieden heeft. Schaamte verwijst dan niet naar je onvermogen, maar naar je potentie. Je kijkt niet vanuit een ‘pathologisch’ perspectief, maar vanuit een ‘ontwikkelingsperspectief’.
‘Bewust onbekwaam zijn’ is een volgend ontwikkelingsniveau
Dat is ‘het’ uitgelezen moment om je ontwikkeling ter hand te nemen. Je hebt het bewustzijnsnivau van ‘bewust onbekwaam zijn’ bereikt. En dat is geen zwaktebod, maar een realistisch en moedig perspectief. Je neemt de ‘gok’ dat je voorbij je frustratie en onvermogen kunt komen. Dank je wel als je daar bent aangekomen!
Beter begin bij goed
Ik heb zelf lang getwijfeld voordat ik mijn ontwikkeling ter hand nam, toen ik in mijn ‘volwassenenschaamte’ terecht kwam. Ik vond dat, als ik mijn ontwikkeling ter hand nam, ik erkende dat er iets mis met we was. En dat wilde ik niet.
Maar vanuit een ontwikkelingsperspectief hoeft dat gelukkig ook niet. Vanuit dat perspectief kun je open en eerlijk onderkennen hoe je leven nu werkt: je weet het vaak niet. En dat geeft de mogelijkheid om op weg te gaan. Er is niets verkeerd gegaan. Het is zoals het is. En waarom zou dat niet ‘goed’, of in ieder geval voor nu even ‘goed genoeg’ genoemd mogen worden. Zeker als er altijd meer mogelijk is.
Benut de Opening die er is
Voel je je aangemoedigd je ontwikkeling ter hand te nemen? Dan is er wellicht nu een Opening in je. Daarom heet de eerste training van ons curriculum ook ‘de Opening.
